Uprawa szklarniowa pozwalająca na zapewnienie roślinom optymalnych warunków do wzrostu jest coraz bardziej popularna. Wykorzystuje się ją do uprawy warzyw, roślin, a w wielu przypadkach także do pozyskiwania sadzonek. Współczesne szklarnie stają się coraz lepiej wyposażone i bardziej nowoczesne, kontynuując tradycję innowacyjnego podejścia do uprawy.
Zakładanie szklarni ma bardzo długą tradycję – pierwsze cieplarnie powstały jeszcze w połowie XVI wieku i służyły do utrzymywania roślin cytrusowych, do których szybko dołączyły rozmaite gatunki egzotyczne. Już w XVIII wieku budowa oranżerii i palmiarni była niezwykle popularna, choć powstawały one wyłącznie przy pałacach władców. Gwałtowny rozwój upraw pod osłonami nastąpił na początku XX wieku – budowano wówczas zarówno inspekty w postaci drewnianej konstrukcji przykrytej szybą, jak i pierwsze szklarnie w znanym dziś kształcie. Współczesne szklarnie mają podobną konstrukcję do dawniej stosowanych obiektów, jednak wyróżniają się stosowaniem nowoczesnych rozwiązań technologicznych zapewniających roślinom możliwie najlepsze warunki do wzrostu. Poza wydajnym ogrzewaniem, wentylacją czy systemem podlewania oraz nawożenia, a także regulacją stopnia nasłonecznienia stosuje się systemy zamgławiania szklarni pozwalające na utrzymywanie właściwego poziomu wilgotności. Przyjrzyjmy się bliżej rozwiązaniom gwarantującym odpowiednią wilgotność. Zobaczmy, jakie jest jej znaczenie w uprawie i przekonajmy się, które rozwiązania techniczne sprawdzają się w tym przypadku najlepiej.
Czynniki wpływające na uprawę szklarniową
Korzystanie z upraw szklarniowych daje możliwość uniezależnienia się od warunków zewnętrznych wynikających z położenia geograficznego, a zatem poziomu nasłonecznienia oraz klimatycznych – panujących temperatur, ilości i intensywności opadów czy biologicznych związanych z dostępnością w glebie substancji odżywczych. Co ważne, taki rodzaj upraw pozwala na wyeliminowanie niekorzystnych czynników zewnętrznych, co wpływa na znacznie szybsze uzyskanie plonów, zagwarantowanie równomiernego wzrostu wszystkich roślin i lepsze dostosowanie się do wymogów rynkowych, ponieważ produkowane owoce, warzywa lub kwiaty mają wystandaryzowane właściwości pod względem najważniejszych cech (przy konkretnym gatunku). Dość precyzyjne sterowanie parametrami mającymi wpływ na cykl wegetacyjny i tempo wzrostu umożliwia także w szerokim zakresie określanie i zawężanie przedziału czasowego, w którym pojawi się plon, co ma ogromne znaczenie dla nowoczesnego systemu dystrybucji, gdzie czas, w jakim owoce, warzywa czy rośliny będą dostępne, okazuje się jednym z kluczowych czynników, przesądzających o opłacalności produkcji.
Podstawową zaletą prowadzenia upraw pod osłonami, zwłaszcza w szklarniach, jest możliwość dokładnego dopasowania parametrów wszystkich czynników niezbędnych do wzrostu rośliny do potrzeb konkretnego gatunku. W uprawie szklarniowej kontroluje się zapotrzebowanie na wodę, skład zastosowanego podłoża, określa poziom nasłonecznienia (z jednej strony możliwość sztucznego doświetlania, z drugiej częściowego zaciemniania szklarni, jeśli wynika to z fazy rozwoju rośliny), uwzględniając specyficzne potrzeby upraw. Wnętrze szklarni może być również dogrzewane, a w razie potrzeby wentylowane, tak by ograniczyć wahania temperatury. Rośliny są też precyzyjnie nawadniane oraz odżywiane nawozami podawanymi do podłoża lub stosowanymi dolistnie. W szklarni można zapewnić odpowiedni mikroklimat, utrzymując właściwy poziom wilgotności. W uprawie szklarniowej konieczne jest jednak dokładne dawkowanie środków ochrony roślin, a także walka z grzybami, czy zanieczyszczeniami przedostającymi się do wnętrza. Po zakończeniu sezonu obiekty są więc zwykle dezynfekowane i starannie czyszczone. Ze względu na obecność systemów, które na bieżąco sprawdzają najważniejsze wskaźniki oraz automatycznie regulują ich poziom, wyposażenie szklarni jest coraz częściej w pełni skomputeryzowane i w dużej mierze autonomiczne.
Uprawy szklarniowe wymagają zwykle dobrego łączenia ze sobą wpływu wszystkich najważniejszych czynników warunkujących rozwój roślin tak, by fotosynteza na poszczególnych stadiach ich rozwoju zachodziła w wymaganym tempie – innym na etapie ukorzenienia, wzrostu łodyg, rozwoju liści czy tworzenia owocników. Dobrego dopasowania wymagają np. proporcje temperatury i nasłonecznienia, które aktywują poszczególne stadia rozwoju rośliny. Ważne będzie także dostarczanie optymalnej ilości dwutlenku węgla, prawidłowe sztuczne zapylanie czy wreszcie prawidłowe nawadnianie. Właściwe ilości wody należą do najważniejszych parametrów określających możliwości wzrostu, ponieważ jest ona nie tylko jednym z podstawowych składników budulcowych każdego organizmu żywego, ale w przypadku roślin jest także medium, w którym są rozpuszczone wszystkie składniki pokarmowe pobierane z gleby. Co ważne, równie istotna, jak woda pobierana z gleby, okazuje się ta, która jest zawieszona w powietrzu.
Znaczenie utrzymywania optymalnej wilgotności dzięki procesowi zamgławiania
Powietrze jest mieszaniną gazów niezbędnych do życia, staje się jednak również nośnikiem, w którym w formie aerozolu są zawieszone niewielkie kropelki wody. Ze względu na swoje małe rozmiary utrzymują się one w powietrzu dość długo, jednak w naturalnych warunkach ich ilość jest uzależniona od wielu czynników np. tempa parowania wody z powierzchni gleby czy ze znajdujących się w pobliżu zbiorników wodnych. W przypadku uprawy szklarniowej woda znajdująca w powietrzu w postaci mgły wodnej musi być wytworzona sztucznie. Jest to o tyle istotne, że właściwy dla konkretnej rośliny poziom wilgotności ma przełożenie na tempo, w jakim zachodzi fotosynteza, proces transpiracji, czy szybkość tzw. transportu biernego, czyli przepływu wody, a więc także substancji odżywczych z systemu korzeniowego, aż do łodyg, liści i owoców.
Znaczenie transpiracji wiąże się z utratą przez roślinę wody wskutek jej parowania przede wszystkim z powierzchni liści. Tempo transpiracji zależy jednak od tego, jak wysoki jest stopień wilgotności powietrza, w którym wzrasta roślina. Kształtując jego poziom, można więc zabezpieczyć uprawę przed nadmierną utratą wody, co wiąże się z bardziej stabilnym wzrostem i ogranicza konieczność nawadniania, a zatem redukuje zużycie wody i zmniejsza koszty uprawy.
Zagwarantowanie właściwego poziomu wilgotności w uprawach szklarniowych wiąże się z dostarczeniem właściwej ilości cząsteczek o niewielkich rozmiarach, które będą mogły być efektywnie rozproszone w powietrzu, zapewniając szybkie wyrównywanie niedoborów. Istnieje wiele sposobów na rozbijanie i rozpraszanie cząsteczek wody, jednak najskuteczniejszymi, a zarazem najkorzystniejszymi z punktu widzenia kosztów funkcjonowania będą systemy, w których krople są rozbijane mechanicznie. Dzieje się to za pośrednictwem specjalnych dysz, do których strumień wody trafia pod wysokim ciśnieniem, które nadaje cząsteczkom wody właściwy pęd i pomaga w ich rozprzestrzenianiu na dużym obszarze. Rozbicie większych kropel na mniejsze jest możliwe za sprawą prawidłowo dobranej geometrii dyszy używanych w systemie, co wymusza zderzenie czy to między samymi cząstkami wody, czy między wodą a odpowiednio ukształtowanym wylotem dyszy.
Zalety korzystania z systemów zamgławiających
Nawilżanie za pomocą systemów zamgławiających ma wiele zalet. Do najważniejszych należą korzyści płynące z niewielkich rozmiarów kropel, które mają poniżej 10 mikronów. Woda w takiej postaci bardzo długo pozostaje zawieszona w powietrzu, a jednocześnie nie moczy części roślin czy podłoża, co mogłoby prowadzić do niepożądanych efektów, w tym rozwoju różnych chorób. Właściwy poziom wilgotności oraz utrzymywanie jej na optymalnym dla konkretnego gatunku poziomie ułatwia osiąganie najkorzystniejszego tempa wzrostu i wchłaniania substancji odżywczych potrzebnych do rozwoju najważniejszych na danym etapie części rośliny. Pozostawanie cząsteczek wody w powietrzu umożliwia też efektywne regulowanie temperatury, zabezpieczając rośliny przed zbytnim nagrzewaniem za sprawą chłodzenia adiabatycznego, czyli odparowywania. Przy tak niewielkich rozmiarach cząsteczek parowanie zachodzi znacznie efektywniej, ponieważ mniejsze i rozproszone krople skuteczniej odbierają energię cieplną z dużego obszaru.
Systemy zamgławiania mogą się sprawdzić również w skutecznym dawkowaniu środków ochrony roślin. Będzie to możliwe, ponieważ w przypadku aplikowania tego rodzaju preparatów kluczowe znaczenie ma dobór ilości oraz rozprowadzenie używanej substancji tak, by mogła ona mieć kontakt z możliwie największą powierzchnią każdej rośliny. W przeciwieństwie do klasycznych systemów opryskiwania przy zamgławianiu preparaty mogą osadzać się również na spodnich stronach liści czy całych łodygach.
Systemy zamgławiające mogą być wykorzystywane także w nawożeniu dolistnym za sprawą tzw. fertygacji, a zatem rozprowadzania nawozu w wodzie podawanej roślinom. Substancje odżywcze w takiej postaci mogą szybciej i skuteczniej być wykorzystywane przez rośliny, niż przy nawożeniu podłoża. Można je więc stosować także doraźnie, jako reakcję na stwierdzone braki. W takiej postaci może być podawany każdy związek, który jest rozpuszczany w wodzie, a więc szeroka gama makro- i mikroskładników odżywczych np. azot, jako wodny roztwór mocznika, a także fosfor, potas, magnez siarka, czy żelazo.
Najnowsze komentarze